Trải qua 50 năm kể từ ngày trở về từ Côn Đảo, những khoảnh khắc hạnh phúc khi được nhìn thấy ánh sáng của độc lập, tự do vẫn không bao giờ phai mờ trong ký ức của các chiến sĩ cộng sản.
Dù sức khoẻ yếu, đi lại khó khăn nhưng nghe tin các cựu tù chính trị Trại 6B (Trại Phú An) về thăm Côn Đảo, ông Nguyễn Xuân Viên (81 tuổi) cựu tù chính trị sinh sống ở Côn Đảo liền dặn bà Nguyễn Thị Tư (vợ ông) chở đến Trại 6B để gặp gỡ đồng chí năm xưa.
 |
| Ông Nguyễn Xuân Viên, cựu tù chính trị sinh sống tại Côn Đảo thăm lại phòng giam tại Trại 6B. |
Thăm lại phòng giam tại Trại 6B - trại giam ông bị giam cầm trước ngày giải phóng, ông nhớ lại những năm tháng bị giam giữ, nhớ ký ức hạnh phúc được tự do. Ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, ông Viên và nhiều tù chính trị khác vẫn ở trong phòng biệt giam.
Hôm đó, nhà tù im ắng. Những tên cai tù không còn mang súng, cầm dùi cui đi lại trước cửa. Đến chiều, các trại giam nghe tiếng máy bay, tiếng reo hò của nhiều người. Tất cả đều chộn rộn, truyền tai nhau câu hỏi về sự việc kỳ lạ đang diễn biến…
Ông Viên nhớ lại, bất ngờ cánh cửa phòng giam bật mở, được thông báo miền Nam giải phóng, anh em đều ngỡ ngàng, vui mừng nhưng vẫn bán tín bán nghi. Niềm vui thật sự vỡ òa khi mọi người chính tai nghe đài phát thanh nói về chiến thắng miền Nam.
 |
| Cựu tù chính trị Ung Văn Khuê (bìa trái) thăm lại phòng giam tại Trại 7 cùng các cựu tù. |
Cùng đứng ở phòng giam Trại 6B, cựu tù chính trị Ung Văn Khuê (85, ngụ xã Thạnh Phước, huyện Thạnh Hóa, tỉnh Long An) từng rải qua các nhà lao Mỹ Tho, Long An rồi Phú Lợi, Tân Hiệp, Chí Hòa trước khi bị đưa ra Côn Đảo vào ngày 2/9/1964.
Tại Côn Đảo, ông trải qua Trại 4, Chuồng Cọp, chịu đựng đủ nhục hình, tra tấn. Đến cuối năm 1969, ông được chuyển từ Chuồng Cọp đến Trại 1, rồi Trại 6 và cuối cùng là Trại 7.
Trong ông, ký ức ngày được giải phóng, cựu tù chính trị nổi dậy giải phóng nhà tù Côn Đảo còn khắc sâu trong tâm tưởng. Ông cho hay, hầu hết tù chính trị trong các trại đều bị canh giữ, không hề hay biết thông tin. Nhiều trại đang chuẩn bị kỷ niệm ngày Quốc tế lao động 1/5.
Khi được mở cửa trại giam, nghe thông tin giải phóng qua radio, các cựu tù mới chắc chắn được tự do. Khoảnh khắc nhận tin đất nước thống nhất, tất cả đều vỡ òa trong niềm hạnh phúc đón nhận độc lập tự do. Tiếng reo hò hân hoan ngày ấy dường như vẫn còn vang vọng…
Nhớ lại thời khắc được mở cánh cửa trại giam vào ngày 1/5/1975, bà Hoàng Thị Khánh (78 tuổi, ngụ TP.Hồ Chí Minh), nguyên Đội trưởng Đội Võ trang tuyên truyền, nguyên Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Trưởng Ban Liên lạc cựu tù chính trị và tù binh TP.Hồ Chí Minh cho hay, dẫu được ra khỏi phòng giam nhưng cựu tù chính trị vẫn trong tư thế sẵn sàng chiến đấu khi địch quay trở lại tái chiếm Côn Đảo.
 |
| Du khách nước ngoài ghi lại hình ảnh tái hiện các nữ cựu tù vui mừng nhận tin chiến thắng tại Trại giam Phú Tường. |
Lúc đó, lực lượng có sức khỏe thì đi đào công sự, chiếm lĩnh Núi Thánh Giá, sân bay Cỏ Ống…; còn lại thì tham gia đội hậu cần, phục vụ đời sống lương thực, thực phẩm, nấu nướng. Trong không khí đó, chị em tích cực chuẩn bị các tiết mục văn nghệ dự kiến biểu diễn vào ngày chào mừng ngày chiến thắng.
Theo lời kể của bà Khánh, mỗi người mỗi việc cho đến tối 3/5, lực lượng bảo vệ vùng biển Côn Đảo bắt được 3 người nhái ngoài khơi lặn vào do nhầm tưởng của địch vào thám thính. Chính lúc đó, các anh bộ đội lên tiếng: “Không, tụi cháu là hải quân vào kiểm tra tình hình đảo. Trên máy bay nhìn Côn Đảo vẫn sáng rực nên nghĩ địch vẫn còn tồn tại. Chúng cháu vào thăm dò để có phương án giải phóng Côn Đảo. Không ngờ các cô chú đã tự giải phóng rồi!”. Vỡ òa, tất cả mọi người mới thật sự trút được nỗi lo, hân hoan với niềm hạnh phúc Côn Đảo đã giải phóng thật sự.
 |
| Côn Đảo trong những ngày kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước và giải phóng Côn Đảo. |
“Sáng 4/5, lực lượng hải quân chở bộ đội ra tiếp quản Côn Đảo mang theo cờ, ảnh Bác Hồ. Đến chiều 4/5, chúng tôi đã chuẩn bị những tiết mục văn nghệ quy mô. Đặc biệt là khi lá cờ Mặt trận dân tộc giải phóng được kéo lên. Chúng tôi vừa ca “Giải phóng miền Nam” vừa khóc. Chúng tôi vừa xúc động, vừa vui mừng, vừa cảm thất thương tiếc những người nằm lại Côn Đảo. Cho tới bây giờ mỗi khi nhắc lại, chúng tôi cảm thấy những cống hiến bao nhiêu năm nay là xứng đáng và không hạnh phúc nào bằng”, nữ cựu tù Hoàng Thị Khánh xúc động nhắc lại hồi ức 50 năm về trước.
Bài, ảnh: HUYỀN TRANG